Tarih: 2015-09-30 Kategorisi: Biyoloji Konu Anlatımı ,Testler
Karbonhidratlar : Karbonhidratlar yapılarında karbon (C), Hidrojen (H) ve oksijen (O) atomu bulundururlar. Genel formülleri (CH2O )n şeklindedir.
Karbonhidratların canlılardaki işlevleri
a- DNA, RNA ve ATP ’nin yapısına katılırlar.
b-Yağlarla ve proteinlerle birleşerek hücre zarının yapısına katılırlar.
c- Canlıların ihtiyaç duyduğu enerji öncelikle karbonhidratlardan elde edilir.
Karbonhidratlar Monosakkaritler ,disakkaritler ve polisakkaritler olmak üzere üç grupta incelenir.
a-Monosakkaritler : Suda çözünürler ve sindirime uğramadan hücre zarından geçebilirler. Tatlıdırlar. Karbon sayıları 3 ile 8 arasında değişir. Fakat biyolojik açıdan önemli monosakkaritler 5 karbonlu (pentoz) ve 6 karbonlu (heksoz) monosakkaritlerdir.
5C’ lular :
Riboz : RNA ve ATP ‘nin yapısına katılır.
Deoksiriboz: DNA’nın yapısına katılır.
6C’lular
Glikoz : Hücrelerde oksijenle yakılarak enerji elde edilmesinde kullanılır. Proteinlerle birleşerek glikoproteini, yağlarla birleşerek glikolipiti oluşturur ve hücre zarına katılır. Glikolipit ve Glikoproteinler hücreye özgünlük kazandırır. Kan şekerimiz glikozdur. 100ml kanda 70-110 mg glikoz bulunmalıdır.
Fruktoz: Bitkisel besinlerde bulunur. Karaciğerde glikoza dönüştürülür ve kana verilir.
Galaktoz: Memeli hayvanlar ve bazı bakteriler tarafından sentezlenir. Sütte bulunur.Bitkisel besinlerde bulunmaz. Karaciğerde glikoza dönüştürülür ve kana verilir.
b-Disakkaritler: İki molekül monosakkaritin birleşmesiyle oluşurlar. Bu birleşme sırasında bir molekül su açığa çıkar ve iki monosakkarit arasında glikozit bağı oluşur. İki molekül birleşirken su açığa çıkmasına dehidrasyon sentezi denir.
Glikoz + Glikoz à Maltoz + su
(Arpa Şekeri)
Glikoz + Fruktoz à Sakkaroz + su
(Çay Şekeri)
Glikoz + Galaktoz à Laktoz + su
(Süt Şekeri)
İnsan ve hayvanların besinlerle aldıkları disakkaritler, sindirim siteminde monosakkaritlere ayrılarak vücutta kullanılırlar. Su katılarak oluşan bu ayrışmaya hidroliz denir.
c-Polisakkaritler : Çok sayıda monosakkaritin birleşmesiyle oluşan büyük moleküllü karbonhidratlara polisakkarit denir. Polisakkaritlerin temel yapı birimi glikozdur. Nişasta, glikojen, selüloz ve kitin polisakkaritlere ötnektir.
-Nişasta: Sadece bitki hücrelerinde bulunur. Bitkilerde üretilen glikoz nişasta şeklinde depo edilir. Nişasta özellikle tahıllarda ve patateste bol miktarda bulunur. İyot içeren lügol çözeltisi nişasta ile mavi renk alır.
-Glikojen: Hayvansal nişasta olarak bilinir. Hayvanlarda karaciğer ve kas hücrelerinde depo edilir. Ayrıca bakteri ve mantar hücrelerinde de bulunur. Canlı beslenmediği zaman glikojen şeklinde depo edilen glikoz kana verilir. İyotla kahverengi renk verir.
-Selüloz : Sadece bitkisel hücrelerde bulunur. Bitkilerin hücre duvarını oluşturan yapı maddesidir. Nişastadan farkı elementler arasındaki glikozit bağının farklı olmasıdır. Suda çözünmez. Bu nedenle omurgalı hayvanlar selülozu sindiremezler. Otçul hayvanların bağırsaklarında bulunan bakteriler selülozu sindirebilirler.
-Kitin : Glikoz moleküllerinin birleşmesiyle oluşur. Selülozdan farkı yapısında azotta bulundurmasıdır. Kitin deri gibi yumuşaktır ancak yapısına kalsiyum katıldığından sertleşir. Böcek, örümcek ve kabukluların dış iskeletinde ve mantarların hücre çeperinde bulunur. Çok sağlam olduğundan ameliyat ipliklerinin yapımında kullanılır.
Yapı maddesi polisakkaritler: Selüloz, kitin
Depo polisakkaritleri: Nişasta, glikojen
Bitkisel Polisakkaritler: Nişasta, selüloz
Hayvansal polisakkaritler: Glikojen, kitin
Polisakkaritler selüloz olarak bitkilerin, kitin olarak mantarların ve peptidoglikan olarak bakterilerin hücre çeperine katılır.
Yorumlar
